مقدمه
دیابت بارداری به افزایش ناگهانی قند خون در زمان بارداری گفته می‌شود و معمولا بین هفته‌های 24ام تا 29ام بارداری ایجاد می‌شود. علت این عارضه ترشح هرمون‌هایی از جفت است که خاصیت ضد انسولینی دارد. دیابت بارداری می‌تواند در مادر و جنین باعث بروز مشکل شود؛ بنابراین ضروری است که در زمان بارداری کنترل گردد. این بیماری، در بیشتر مواقع موقتی بوده و فقط در زمان بارداری رخ می‌دهد و پس از زایمان، برطرف می‌شود. اما در صورت عدم رعایت رژیم غذایی مناسب ممکن است به دیابت نوع 2 تبدیل شود. در این مقاله نکات بیشتری را راجع به این مسئله مورد بررسی قرار می‌دهیم.
دیابت-بارداری
تشخیص دیابت بارداری
دیابت بارداری اغلب بدون علامت است؛ به همین علت پزشکان بین هفته‌های 24ام تا 28ام بارداری، قند خون مادر را آزمایش می‌کنند. به ندرت اتفاق می‌افتد که دیابت بارداری همراه با علامت و افزایش شدید قند خون باشد. در چنین شرایطی مادر احساس تشنگی، تکرر ادرار و گرسنگی دارد. البته این علائم در بارداری معمول است و لزوما نشانه دیابت بارداری نیستند.
مادرانی که در بارداری‌های قبلی، تجربه دیابت داشته اند، ریسک بالاتری در ابتلا به این عارضه دارند. معمولا در هفته‌های اول، پزشک تست قند خون موجود در ادرار را انجام می‌دهد؛ اگر مشکلی وجود نداشته باشد، تا هفته 24ام نیاز به تست مجدد نیست.
برای تشخیص دیابت بارداری از مادر تست تحمل گلوکز خوراکی گرفته می‌شود. برای انجام این تست، مادر باید ناشتا باشد و از 8 تا 12 ساعت قبل چیزی نخورده باشد. ابتدا آزمایش خون ناشتا گرفته می‌شود و سپس یک نوشدنی حاوی گلوکز به مادر می‌دهند و پس از یک الی 2 ساعت، مجدد آزمایش تکرار می‌شود. اگر سطح قند خون بیشتر از mg/dl 130 باشد احتمال ابتلا به دیابت وجود دارد و آزمایش مجدد تکرار می‌شود تا به طور قطعی ابتلا به دیابت مشخص گردد.
نشانه‌های دیابت بارداری
همان طور که اشاره شد اغلب تشخیص دیابت بارداری از روی علائم کار دشواری است. علت این است که بسیاری از نشانه‌های دیابت بارداری، با علائمی که به طور معمول یک مادر باردار با آن‌ها مواجه می‌شود، مشابه هستند. اما به طور کلی می‌توان نشانه‌های زیر را به عنوان مهمترین نشانه‌های دیابت بارداری بر شمرد:
- ضعف و خستگی عمومی و نداشتن توان برای انجام کارهای روزمره
- تکرر ادرار
- تاری دید مادر
- تهوع مکرر و بیش از اندازه معمول
- خرناس و خروپف در هنگام خواب
- احساس تشنگی شدید
- بروز قارچ‌های واژینال و مثانه (در هفته‌های آخر رخ می‌دهد)
تشخیص-دیابت-بارداری
روش‌های کنترل و درمان دیابت بارداری
اولین قدم برای درمان دیابت بارداری، اندازه گیری مداوم سطح قند خون است که می‌تواند از طریق پزشک و یا با کمک دستگاه‌های تست قند خون خانگی اندازه گیری شود. اگر به دیابت بارداری مبتلا هستید، توصیه می‌شود جهت راحتی بیشتر یک دستگاه تست قند خون به همراه سایر ملزومات آن نظیر نوار قند خون، سوزن دستگاه قند خون و… برای خود تهیه کنید. شما می‌توانید برای اطلاع از قیمت دستگاه تست قند خون، به فروشگاه آنلاین وبسایت مراجعه بفرمایید.
پس از این مرحله، معمولا پزشکان رژیم غذایی خاص و ورزش‌هایی را برای مادر توصیه می‌کنند. انجام دقیق دستورات غذایی، تاثیر مستقیمی‌بر کنترل قند خون مادر دارد. کنترل کربوهیدرات و استفاده بیشتر از پروتئین‌ها بسیار کمک کننده است. ورزش هم یک راهکار مناسب است؛ البته به شرطی که مادر منعی برای ورزش نداشته باشد.
یکی دیگر از راه‌های کنترل دیابت، استفاده از کفش دیابت است. این کفش طبی بوده و از پا در برابر زخم شدن محافظت می‌کند. استفاده از این کفش به خصوص برای مادرانی که مبتلا به دیابت نوع 2 هستند، مفید است.
دیابت چیست؟ انواع دیابت چیست؟ چگونه از ابتلا به دیابت جلوگیری کنیم؟
عوارض دیابت بارداری
به طور معمول، عارضه دیابت بارداری پس از زایمان برطرف می‌شود؛ این به شرطی است که مادر در هنگام بارداری، نکات لازم را رعایت کرده و رژیم غذایی خود را اصلاح نماید. در غیر این صورت ممکن است عوارض دیابت بارداری، پس از زایمان نیز گریبان گیر مادر باشد. به عنوان مثال خطر ابتلا به دیابت نوع 2 و فشار خون بالا در مادر افزایش می‌یابد. همچنین منجر به چاقی، افزایش احتمال ابتلا به بیمار‌های قلبی و تصلب شراین، افزایش احتمال زایمان سزارین و التهاب‌های کلیوی در مادر می‌شود.
ارتباط بین دیابت بارداری و اوتیسم
تحقیقات نشان می‌دهد که دیابت بارداری خطر ابتلا به اوتیسم در کودک را تا 4 درصد افزایش می‌دهد. البته موارد دیگری همچون سن مادر، وراثت، ازدواج فامیلی و… نیز در این امر موثر هستند. اما کودکانی که مادرانشان به دیابت بارداری و یا دیابت نوع 2 مبتلا هستند، ریسک بیشتری از جهت ابتلا به اوتیسم دارند.
سطح بالای قند خون در دوران بارداری می‌تواند منجر به اثرات بلند مدت در جنین شود. دیابت بارداری، سطح اکسیژن خون را از حد معمول پایین‌تر می‌آورد و ممکن است منجر به تغییراتی در جفت و خون بند ناف شود که التهابات مزمن در جنین را به وجود می‌آورند.
نشانه‌های-دیابت-بارداری
چه کسانی شانس بیشتری در ابتلا به دیابت بارداری دارند؟
معمولا افرادی که اضافه وزن دارند، شانس بیشتری در ابتلا به دیابت بارداری خواهند داشت. همچنین وراثت نیز در این مسئله موثر است. بنابراین زنان بارداری که در خانواده خود افراد مبتلا به دیابت دارند، ممکن است بیشتر از سایر افراد با خطر ابتلا به این عارضه مواجه باشند. سابقه دیابت بارداری قبلی در مادران باردار بالای 25 سال، سابقه تولد فرزند مرده و وزن بالای جنین (معمولا حدود 4 کیلو) نیز احتمال ابتلا به دیابت را افزایش خواهند داد.
برای پیشگری از دیابت بارداری چه کار کنیم؟
اگر اضافه وزن دارید، قبل از بارداری حتما وزن خود را کم کنید. حتی افرادی که متناسب هستند نیز باید به طور منظم ورزش و فعالیت فیزیکی داشته باشند. رژیم غذایی مناسب نیز می‌تواند مانع از ابتلا به دیابت بارداری شود. همچنین مصرف فیبر را بالا ببرید و از ورزش‌هایی همچون پیاده روی و شنا غافل نشوید.
سبک زندگی سالم در پیشگیری از بسیاری از بیماری‌ها موثر است و دیابت بارداری نیز از این قاعده مستثنا نیست؛ بنابراین هرگز از خودمراقبتی غافل نشوید تا بدن و ذهنی سالم داشته باشید.
