مقدمه
دیابت یک بیماری جدی محسوب می‌شود و هر ساله میلیون‌ها نفر در سراسر جهان تحت تأثیر عوارض دیابت قرار می‌گیرند. یکی از عوارض دیابت که بسیار جدی و مسئله‌ای شایع است، زخم پای دیابتی است. حداقل 15 درصد از افراد مبتلا به دیابت در طول زندگی خود، زخم پا را تجربه می‌کنند. پانسمان زخم پای دیابتی بخش مهمی از درمان زخم را تشکیل می‌دهد. انواع مختلفی از پانسمان‌ها برای ترمیم این زخم‌ها استفاده می‌شود؛ از کفش پای دیابتی و پانسمان‌های اولیه گرفته تا ژل‌ها و پانسمان‌های تخصصی پیشرفته‌تر که ممکن است با موادی که ویژگی‌های خاصی از خود نشان می‌دهند (مانند مواد ضدمیکروبی) اشباع شده باشند. این مقاله با توجه به طیف انتخابی گسترده پانسمان‌ها و برای تسهیل در تصمیم‌گیری، به مرور کلی انواع آن می‌پردازد. لازم به ذکر است که درحال‌حاضر هیچ شواهد محکمی مبتنی بر برتری نوعی از پانسمان بر سایرین در افراد مبتلا به دیابت یافت نشده است. لذا پزشکان و بیماران باید براساس هزینه، خواص و ترجیحات و راحتی بیمار، محصول موردنظر خود را انتخاب کنند.
انواع-زخم-پای-دیابتی
زخم پای دیابتی چیست؟
زخم پای دیابتی درنتیجه آسیب به اپیدرم (پوست) و متعاقباً از دست رفتن بافت زیرین پوست ایجاد می‌شود. زخم می‌تواند به ماهیچه، تاندون و استخوان نیز گسترش یابد. زخم‌های پا در افراد مبتلا، بر اساس عمق و شدت زخم طبقه‌بندی شده و با توجه به میزان عفونت، به درجه صفرتا پنج تقسیم می‌شوند. زخم پا در افراد مبتلابه دیابت، تأثیر جدی بر کیفیت زندگی آن‌ها دارد و درمان آن نیز هزینه‌هایی را به سیستم بهداشتی تحمیل می‌کند.
ازنظر بهبود زخم، ۲۴ درصد زخم‌ها تا ۱۲ هفته و ۳۱ درصد تا هفته ۲۰ام به بهبودی کامل می‌رسند. حتی زمانی که زخم‌ها بهبود یافته‌اند، خطر بازگشت زخم همچنان بالا است. عدم التیام زخم ممکن است منجر به قطع عضو شود. برهمین‌اساس افراد مبتلا به دیابت ۱۰ تا ۲۰ برابر بیشتر از افراد سالم در معرض خطر از دست دادن اندام تحتانی به دلیل قطع عضو هستند.
درمان زخم پا در افراد مبتلا به دیابت شامل چندین استراتژی است که برخی از آن‌ها ممکن است به‌طور هم‌زمان مورداستفاده قرار گیرند. این موارد عبارت‌اند از پوشیدن کفش پای دیابتی که با کاهش فشار و برداشتن وزن از پای آسیب‌دیده به توزیع برابر بار روی سطح کمک می‌کند. در مراحل بعدی حذف سلول‌های مرده از سطح زخم، کنترل عفونت و استفاده از پانسمان زخم، سایر راهبردهای درمانی زخم پای دیابتی هستند.
انواع پانسمان زخم پای دیابتی
زخم‌های حاد زمانی که سطح آن‌ها مرطوب نگه‌داشته می‌شود، سریع‌تر بهبود می‌یابند. درواقع یک محیط مرطوب، شرایط بهینه برای سلول‌های درگیر در فرآیند بهبودی را بیشتر فراهم می‌کند. همچنین این محیط، امکان دفع سلول‌های مرده توسط بدن را نیز که بخش مهمی از مسیر بهبود است، تسریع می‌بخشد. عامل اصلی استفاده از پانسمان زخم، میل به حفظ محیط مرطوب زخم است. پانسمان‌های مختلف در سطوح جذب، متفاوت هستند. همچنین طبقه‌بندی آن‌ها نیز ممکن است از کشوری به کشور دیگر متفاوت باشد.
انواع-زخم-دیابت
دیابت چیست؟ انواع دیابت چیست؟ چگونه از ابتلا به دیابت جلوگیری کنیم؟
- پانسمان‌های اولیه
یکی از ارزان‌ترین پانسمان‌های مورداستفاده در سراسر جهان هستند، اما بر اساس شدت زخم نیاز به تعویض مکرر دارند.
- پانسمان با چسبندگی کم: دارای چسبندگی پایین بوده و معمولاً از پدهای پنبه‌ای تشکیل شده است که مستقیماً در تماس با زخم قرار می‌گیرند. این پانسمان‌ها می‌توانند غیر دارویی (مانند پانسمان گاز پارافینی) یا دارویی (مثلاً حاوی کلرهگزیدین) باشند.
- پانسمان‌های جاذب: مستقیماً روی زخم اعمال می‌شوند و ممکن است به‌عنوان لایه‌های جاذب ثانویه برای زخم‌هایی که به‌شدت ترشح دارند، استفاده شوند.
- پانسمان‌های پیشرفته
- پانسمان آلژینات: قدرت جذب بالایی دارند و به شکل آلژینات کلسیم یا آلژینات کلسیم سدیم یافت می‌شوند و می‌توانند با کلاژن ترکیب شوند. آلژینات‌ها در تماس با سطح زخم یک ژل تشکیل می‌دهند و هنگامی‌که پانسمان برداشته می‌شود، می‌توان آن را با نمک استریل شستشو داد. زخم‌های بسیار مرطوب را می‌توان با پانسمان آلژینات که رطوبت اضافی را از زخم دور می‌کند تا از آسیب پوستی جلوگیری کند، درمان کرد؛ درحالی‌که این پانسمان می‌تواند برای زخم‌های خشک‌تر آسیب‌رسان باشد.
- پانسمان هیدروژل: برای جذب ترشحات زخم یا آب‌رسانی مجدد زخم، بسته به سطح رطوبت زخم طراحی‌شده‌اند. آن‌ها در ورقه‌های مسطح، به‌عنوان هیدروژل آمورف عرضه می‌شوند.
- فیلم‌های پلی اورتان: فیلم‌های نفوذپذیر و پانسمان غشایی با یک چسب (پانسمان ضد‌آب) پوشانده شده‌اند و راحت قابل‌استفاده هستند. این فیلم‌ها نسبت به بخارآب و اکسیژن نفوذپذیر بوده و به حفظ یک محیط مرطوب برای ترمیم زخم کمک می‌کنند؛ اما به آب یا میکروارگانیسم‌ها اجازه نفوذ نمی‌دهند. شفافیت آن‌ها امکان نظارت بر زخم را بدون برداشتن پانسمان فراهم می‌کند. آن‌ها را می‌توان برای زخم‌های کم ترشح استفاده کرد.
- پانسمان‌های پلیمری نرم: از یک پلیمر سیلیکونی نرم تشکیل‌شده‌اند که در لایه‌ای غیر چسبنده نگهداری می‌شوند و نسبتاً جاذب هستند.
- پانسمان‌های هیدرو کلوئیدی: هنگامی‌که در تماس با سطح زخم قرار می‌گیرند، ژلی را تشکیل می‌دهند تا یک محیط مرطوب برای زخم فراهم کند.
- پانسمان فوم: برای جذب ترشحات زخم و حفظ سطح رطوبت زخم طراحی‌شده‌اند. این پانسمان‌ها با ایجاد یک محیط مرطوب زخم، به آماده‌سازی بستر زخم و بهبود آن کمک می‌کنند و به‌راحتی و بدون درد نیز از پوست جدا می‌شوند. این پانسمان‌ها در انواع مختلفی موجود هستند؛ برخی شامل مواد جاذب اضافی مانند الیاف ویسکوز و آکریلات یا ذرات پلی‌آکریلات سوپر جاذب هستند، درحالی‌که برخی دیگر پوشش سیلیکونی دارند.
- پانسمان با اثر مویرگی: شامل یک لایه جاذب از الیاف آب‌دوست است که بین دو لایه با چسبندگی پایین قرار گرفته است.
- پانسمان‌های جاذب بو: حاوی زغال هستند و برای جذب بوی زخم استفاده می‌شوند. اغلب، این نوع پانسمان زخم همراه با یک پانسمان ثانویه برای بهبود جذب استفاده می‌شود.
انواع-پانسمان-زخم-پای-دیابتی
- پانسمان‌های ضدمیکروبی
- پانسمان‌های آغشته به عسل: حاوی عسل هستند و خواص ضدمیکروبی و ضدالتهابی دارند. این نوع می‌تواند برای زخم‌های حاد یا مزمن استفاده شود.
- پانسمان‌های آغشته به ید: وقتی در معرض ترشح زخم قرار می‌گیرند، ید آزاد می‌کنند. یدآزاد‌شده به‌عنوان یک ضد‌عفونی‌کننده زخم عمل می‌کند.
- پانسمان‌های آغشته به نقره: برای درمان زخم‌های عفونی استفاده می‌شود، زیرا یون‌های نقره دارای خواص ضدمیکروبی هستند.
- سایر پانسمان‌های ضدمیکروبی: این نوع از یک پانسمان آغشته به پمادی که تصور می‌شود خاصیت ضد میکروبی دارد، تشکیل شده است.
- پانسمان‌های تخصصی
- پانسمان‌های تعدیل‌کننده پروتئاز: فعالیت آنزیم‌های پروتئولیتیک (هضم‌کننده پروتئین) را در زخم‌های مزمن تغییر می‌دهند.
پیشگیری-از-زخم-پای-دیابتی
نتیجه گیری و جمع بندی
نظرسنجی از پرستاران متخصص دیابت نشان داده است که پانسمان‌های اولیه با چسبندگی پایین، پانسمان‌های هیدرو کلوئیدی و آلژینات برای انواع زخم محبوب‌ترین‌ها هستند. با مشورت گرفتن از پزشک خود و انتخاب یک فروشگاه تجهیزات پزشکی معتبر که انواع پانسمان زخم پای دیابتی مدرن و به‌روز موجود در بازار را در اختیار شما قرار می‌دهد، می‌توانید به بهترین انتخاب متناسب با نوع و شدت زخم پای خود دست یابید.
